مواد مخدر
تعریف جرایم مواد مخدر :
با توجه به تعدد مصادیق جرایم مواد مخدر و کیفیات و حالاتی که به عنوان عنصر مادی این جرایم در مصوبه مبارزه با مواد مخدر در نظر گرفته شده است، ارائه تعریفی کلی که شامل همه مصادیق شود مشکل است ولی می توان تعریف زیر را از جرایم مواد مخدر ارائه نمود :
جرایم مواد مخدر عبارتند از «هرگونه کشت، ساخت و تبدیل، نقل و انتقال، خرید و فروش، اخفاء و نگهداری و استعمال یا مداخله در مواد مخدر»
نکته : کلمه تبدیل به معنی تغییر شکل و ماهیت ماده ای و در نهایت به شکل مواد مخدر درآوردن ماده مورد نظر می باشد.
نکته : نقل و انتقال شامل وارد کردن، صادر کردن، توزیع، حمل و ارسال می گردد.
نکته : کلمه استعمال اعم است از اعتیاد و استعمال تفننی و تفریحی یا اتفاقی.
نکته : مداخله اعم است از اینکه ارتکاب جرن بصورت مباشرت یا معاونت یا وساطت و… باشد.
عناصر تشکیل دهنده جرایم مواد مخدر :
۱) عنصر قانونی :
عنصر قانونی جرایم مواد مخدر و روان گردان را باید در مصوبه مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، مصوب ۳/۸/۱۳۶۷ و اصلاحی ۱۳۷۶ و اصلاحی مجدد سال ۱۳۸۹ و لایحه قانونی تشدید مجازات مرتکبان جرایم مواد مخدر … مصوب ۱۳۵۹ (تا آنجا که با مصوبه مغایرت ندارد)، جستجو کرد.
در مصوبه مجمع، مواد مخدر و روانگردان مورد نظر احصاء شده اند، ولی در لایحه قانونی تشدید مجازات مرتکبین جرایم مواد مخدر، با توجه به حکم کلی مواد ۶ و ۷ این لایحه قانونی (که تصویب نامه راجع به فهرست مواد مخدر مصوب ۱۳۳۸ هیات وزیران را به عنوان مبنای کار خود قرار داد) نیازی به احصاء نداشته است، از این رو باید در مقام جمع بین دو مصوبه و لایحه قانونی مزبور، مصوبه را فقط ناظر به مواد مخدر و رانگردان مصرح در آن دانست و در مورد سایر مواد مخدر و روانگردان به لایحه قانونی مزبور و قانون مواد روانگردان مراجعه نمود.
البته باید توجه داشت که طبق تبصره ماده ۱ مصوبه، سه منبع برای شناسایی مواد مخدر وجود دارد :
الف) مواد مخدر مصرحه در مصوبه .
ب ) مواد مخدر مصرحه در تصویب نامه راجع به فهرست مواد مخدر.
ج ) مواردی که از طرف وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مواد مخدر اعلام می شوند. بدیهی است در این صورت باید مواد مزبور در روزنامه رسمی منتشر گردند و بعد از انقضاء ۱۵ روز از تاریخ انتشار، ارتکاب عمل مربوط به مواد مخدر جنبه مجرمانه پیدا می کند.
۲) عنصر مادی :
عنصر مادی جرایم مود مخدر با توجه به مقررات لازم الاجرای فعلی ، گاهی فعل است و گاهی داشتن و گاهی نیز حالت و وضعیت. شکل ترک فعل و فعل ناشی از ترک فعل در مورد این جرایم صدق نمی کند.
پیشنهاد نویسنده 🙂
https://www.vakileman.com/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/
https://www.vakileman.com/%d9%88%da%a9%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%88%d8%a7%d8%af-%d9%85%d8%ae%d8%af%d8%b1/
الف) فعل :
مانند بیشتر جرایم عنصر مادی جرایم مواد مخدر فعل است، یعنی مرتکب باید عمل مادی مثبتی انجام دهد تا جرم مواد مخدر تحقق پیدا کند.
ب ) داشتن و نگه داشتن :
داشتن و نگه داشتن مواد مخدر در مواد ۳-۵-۸ مصوبه پیش بینی شده است، هرچند در تحلیل دقیق، نگهداری مواد مخدر را نیز می توان مشمول شکل اول یعنی فعل قرار داد، چون مقنن در واقع در این حالت دستور می دهد که از انجام کاری خودداری کنید و شخص با نگه داشتن مواد مرتکب فعل می شود و دستور مقنن را به صورت عمل مادی مثبت نقض می کند.
ج) حالت و وضعیت :
حالت و وضعیت در مورد اعتیاد به مواد جلوه گر می شود. چون مقنن حالت اعتیاد را منع می کند و شخص با معتاد شدن دارای حالت ممنوعه می شود در این مورد نیز با تحلیل دقیق می توان گفت که اعتیاد نتیجه فعل است، یعنی شخص با نقض دستور مقنن (فعل) دارای وضعیتی می شود که مورد نهی مقنن است و همانطور که گفته شد می توان آن را حالت ناشی از فعل نامید.
۳) عنصر معنوی :
در بحث عنصر معنوی جرایم مواد ، بررسی این نکته ضرورت دارد که آیا برای تحقق این جرایم علم ضرورت دارد یا خیر و شرایط این علم چیست؟ آیا علم به حکم لازم است؟ علم به موضوع چه وضعیتی دارد؟ سوء نیت عام و خاص و انگیزه چه موقعیتی دارند؟
الف) علم
از لحاظ علم به حکم ، قاعده کلی این است که جهل به قانون رافع مسئولیت کیفری نمی باشد ولی از لحاظ علم به موضوع باید گفت که تقریباً در کلیه جرایم مواد مخدر برای تحقق جرم، علم به موضوع لازم است. برای مثال برای تحقق جرایم موضوع ماده ۴ یا ۸ مرتکب باید بداند موادی که وارد یا صادر یا خرید و فروش و … می کند، ماده مخدر می باشد و همچنین برای تحقق جرم ماده ۱۹۹، مرتکب باید بداند ماده ای که استعمال می نماید ماده مخدر موضوع مواد ۴ و ۸ می باشد. لازم به ذکر است که رویه قضائی اصل را بر علم به موضوع قرار می دهد مگر مرتکب بتواند با ارایه دلایل و مدارک و اسناد و شواهد، خلاف این امر را به اثبات برساند.
ب ) سوء نیت عام :
برای تحقق کلیه جرایم مواد وجورد سوء نیت عام در ارتکاب جرم لازم است. یعنی مرتکب باید بخواهد که عمل مورد نهی قانونگذار را انجام دهد. برای مثال در مورد جرایم موضوع ماده ۴ و ۸ مصوبه، علاوه بر علم به موضوع، مرتکب باید بخواهد که مواد ممنوعه را وارد یا صادر یا خرید و فروش نماید. بنابراین اگر در اثر اشتباه به جای یکی از مواد مجاز، ماده مخدری را صادر کند یا خرید و فروش نماید، به لحاظ فقد سوء نیت عام جرم تحقق پیدا نمی کند.
ج ) سوء نیت خاص :
در مورد برخی از جرایم موضوع مصوبه مبارزه با مواد ، علاوه بر لزوم وجود سوء نیت عام، وجود سوء نیت خاص نیز لازم و ضروری است. برای مثال در مورد ماده ۲۱ مصوبه سوء نیت خاص در سوء نیت عام مستتر است و جرم پناه دادن و … جرایم مقید است و همچنین است جرم موضوع ماده ۲۲ .
وکیل من
وکیل دادگاه انقلاب
وکلای مواد مخدر
د ) انگیزه :
برای تحقق برخی از جرایم مواد تحقق انگیزه نیز موثر است. برای مثال جهت تحقق جرم موضوع ماده ۲ در قسمت کشت شاهدانه، انگیزه مرتکب در کشت باید تولید مواد باشد. بنابراین اگر انگیزه متهم از کشت شاهدانه، استفاده از گل شاهدانه به عنوان تزئین باشد، عمل او جرم نیست و در ماده ۳ انگیزه متهم از حمل و نگهداری یا اخفاء سر شاخه های گلدار یا به میوه نشسته شاهدانه باید تولید مواد باشد. همچنین برای تحقق مواد جرایم موضوع مواد ۱۴-۲۶-۲۷ نیز وجود انگیزه شرط است.
در مصوبه مبارزه با مواد در دو مورد انگیزه در میزان مجازات موثر شناخته شده است. در این موارد علت موثر شناخته شدن انگیزه آن است که مواد مخدر در داخل کشور توزیع نمی شوند. در تبصره مواد ۴ و ۸ با اینکه اصل را بر تعلق مجازات اعدام قرار داده است، با وجود شرایطی متهم را از مجازات اعدام معاف و مستوجب مجازات حبس ابد می داند. یکی از شرایط اساسی که در تبصره ماده ۴ با جمع شروط موضوع تبصره مزبور و در تبصره ماده ۸ با احراز آن متهم مطلقاً از مجازات اعدام رهایی خواهد یافت، عدم احراز قصد (انگیزه) توزیع یا فروش در داخل کشور است.