حضانت فرزند پس از طلاق
حضانت فرزند پس از طلاق یک وظیفه حقوقی است که قانون با هدف مراقبت و نگهداری از فرزندان به والدین محول می‌کند. به طور ساده، حضانت معادل سرپرستی از کودک یا کودکان است و ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی به طور واضح وظیفه و حق حضانت والدین را تعریف می‌کند. در این راستا، حضانت پس از طلاق به عنوان یکی از تکالیف و حقوق والدین شناخته می‌شود.
حضانت پس از طلاق به معنای مراقبت از کودک یا کودکان پس از جدایی والدین است و یکی از والدین به عنوان حافظ اصلی به این وظیفه پاسخگو می‌باشد. انتخاب این والدین معمولاً بر اساس سن و جنسیت فرزند صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، حضانت پس از طلاق ممکن است به پدر یا مادر تعلق بگیرد و این انتخاب به متناسب بودن با شرایط کودکان از جمله سن و جنسیت آنها، انجام می‌شود.
با توجه به قانون مدنی، در دوره‌ای پس از طلاق، مادر حق حضانت کودک را تا پایان هفت سالگی دارد. پس از این دوره، حق حضانت به پدر منتقل می‌شود تا تا سن بلوغ (پانزده سال برای پسران و نه سال برای دختران) ادامه یابد. این مقررات تنظیم شده تا امور حضانت کودکان پس از طلاق به بهترین نحو ممکن اجرا گردد.
حضانت فرزند بعد از فوت یکی از والدین
پاسخ به این سوال که پس از فوت یکی از والدین، حضانت فرزند با چه کسی است، به شرح زیر است:
حضانت فرزند دختر و پسر بعد از فوت پدر
برای پاسخ به این سوال، به ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی مراجعه کنید. این ماده مشخص می‌کند که حضانت طفل بعد از فوت یکی از والدین با کسی است که هنوز زنده می‌باشد. اگر متوفی پدر باشد و برای حضانت طفل قیم (شخصی که مسئول حضانت معین شده است) انتخاب کرده باشد، حضانت با مادر است، مگر اینکه مادر رد صلاحیت شده باشد. این به این معناست که پس از فوت پدر، اگر پدر قبل از فوت خود به مادر حق حضانت را داده باشد، حضانت با مادر است. واگر مادر رد صلاحیت شده باشد یا پدر قبل از فوت به شخص دیگری حق حضانت را داده باشد، حضانت با این شخص است.
نکته مهم این است که در صورت زنده بودن پدر، پدر تنها ولایتی بر فرزند خود دارد، اما حضانت در صورت فوت پدر به مادر می‌رسد. اگر مادر ازدواج دیگری کند، حق حضانت از او سلب نمی‌شود.
حضانت فرزند پسر و دختر بعد از فوت مادر
مطابق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی، حضانت طفل بعد از فوت یکی از والدین او بر عهده دیگری است. در این حالت، حضانت طفل پس از فوت مادر با پدر او می‌باشد.
این تنظیمات مرتبط با قوانین حضانت در قانون مدنی ایران می‌باشد. لازم به ذکر است که در موارد خاص و با توجه به شرایط خانواده، ممکن است دادگاه تصمیم‌های دیگری در مورد حضانت بگیرد. به هر حال، برای تشخیص صحیح وضعیت حضانت، مشاوره حقوقی با یک وکیل متخصص توصیه می‌شود.
حضانت کودک در مواقع عدم حضور والدین
یکی از مسائلی که ممکن است برای افراد بسیار پرسش‌ها ایجاد کند، مرتبط با حضانت کودک در شرایطی است که والدین او دیگر حضانت را به عهده ندارند یا حتی از دنیا رفته‌اند. در اینجا به بررسی دیدگاه‌های مختلف در این خصوص خواهیم پرداخت.
بعضی از حقوقدانان و فقها به دیگر بزرگان خانواده، به ویژه اجداد، حق حضانت کودک را در این شرایط اختصاص می‌دهند. در این راستا، اجداد نخستین انتخاب برای حضانت بعد از والدین هستند و این انتخاب به عنوان اصل در نظر گرفته می‌شود. تفاوتی در نگرش به حضانت بر اساس جهت پدری یا مادری وجود ندارد. در صورتی که اجداد در دسترس نباشند، حضانت به دیگر اعضای خانواده منتقل می‌شود. این دیدگاه معمولاً بر پایه مفهوم نزدیکان خونی و وراثت تکیه دارد.
در عین حال، برخی از حقوقدانان و فقها حضانت کودک را به عهده نزدیکان و اقربای کودک می‌گذارند. این نگرش بیشتر بر ارتباط اجتماعی و انسانی در دوره حضانت تاکید دارد و حقوق کودک را در زمانی که والدین او نیستند، تضمین می‌کند.
در ضمن، به طور کلی در مواقعی که والدین حاضر نیستند، حضانت به جد پدری واگذار می‌شود. اگر جد پدری زنده نباشد، تعیین حضانت به دیگر شخصی می‌پیوندد که پدربزرگ (جد پدری) کودک او را به عنوان وصی معین نام‌گذاری کرده باشد. لازم به ذکر است که در صورت حضور پدربزرگ زنده، پدر وصی را تعیین نمی‌کند.
آیا والدین می توانند از حضانت و نگهداری فرزندشان خودداری کنند؟
بهتر است بدانید که طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، در مدتی که حضانت طفل با یکی از والدین است، هیچ کدام از والدین حق امتناع از نگهداری او را ندارند. این به این معناست که هر دو والدین موظف به نگهداری و تربیت فرزند خود هستند و نمی‌توانند به تنهایی از این وظیفه خودداری کنند.
در صورتی که یکی از والدین از انجام وظیفه حضانتی خودداری کند، قاضی می‌تواند به تقاضای قیم (شخصی که به عنوان ناظر بر حضانت طفل منصوب شده است) یا آشنایان کودک، حضانت فرزند را با توجه به شرایط زوجین و طفل به یکی از والدین اجباری کند. در این صورت، والدی که از حضانت خودداری کرده است، به انجام وظیفه حضانت مجبور می‌شود.
اگر الزام به تنهایی کارآمد نباشد یا موثر نباشد، دادگاه می‌تواند حضانت را به عهده والد دیگری که به عنوان آماده و مؤهل برای نگهداری از کودک تلقی می‌شود، قرار دهد. در صورت فوت یکی از والدین، حضانت کودک به والد بازمانده تعلق می‌گیرد. اگر هر دو والد حضانت طفل را قبول نکنند، دادگاه ممکن است بر اساس صلاح دید خود سرپرستی کودک را به سازمان بهزیستی کشور واگذار کند. این اقدام به منظور تأمین نیازهای مادی و معنوی کودکان و نوجوانان بدون سرپرست یا با سرپرست بد نیاز است.
دریافت مشاوره
شما می توانید برای دریافت مشاوره با موسسه حقوقی وکیل من با شماره ۸۷۲۰ ۶۰۰ ۰۹۲ تماس بگیرید و یا به بخش تماس با وکیل من مراجعه کنید.