نفقه فرزند مشترک چیست؟
نفقه فرزند مشترک به معنای هزینه‌های معیشتی و نیازمندی‌های روزمره فرزندانی است که از ازدواج دو نفر نشأت گرفته‌اند و والدین آنها به طور مشترک آنها را بزرگ می‌کنند. در این حالت، والدین (پدر و مادر) مسئول پرداخت نفقه فرزند مشترک هستند تا زمانی که فرزند به سن قانونی می‌رسد یا توانایی خود برای تامین نیازهای معیشتی را پیدا می‌کند.
نفقه فرزند مشترک شامل هزینه‌های مربوط به مسکن، غذا، پوشاک، تحصیل، سلامتی، تفریح و سرگرمی و دیگر نیازهای روزمره فرزند می‌شود. مسئولیت پرداخت نفقه بر عهده والدین است و طبق قوانین مربوطه، پدر و مادر مستحق نفقه هستند و در صورت جدایی یا طلاق نیز همچنان مسئولیت پرداخت نفقه برای فرزندان مشترک باقی می‌ماند.
مقدار نفقه فرزند مشترک معمولاً توسط دادگاه‌های خانواده تعیین می‌شود و بر اساس شرایط مالی و اجتماعی والدین و نیازهای فرزند مشترک تعیین می‌گردد. هدف از ارائه نفقه به فرزند مشترک، تامین شرایط مناسب برای رشد و تحصیل و سایر نیازهای او است تا او بتواند به خوبی و سلامتی بزرگ شود.
در این وب‌سایت، اطلاعات کاملی در خصوص نفقه زوجه ارائه شده است که توصیه می‌شود آن را نیز مطالعه کنید.
ازدواج یک تعهد حقوقی است که بر دوش افراد متعاقباً بارهایی از جمله حضانت و پرداخت نفقه فرزندان را ایجاب می‌کند. لازم به ذکر است که بحث حضانت و نفقه فرزندان به صورت جداگانه انجام می‌شود و هرکدام به موضوعات خاص خود مربوط می‌شوند.
قانون مدنی تعریف دقیقی از نفقه فرزند ارائه نکرده است؛ اما مصادیق آن را در ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی آورده است.
ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی: “نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت با در نظرگرفتن درجه استطاعت منفق.”
به نظر می‌رسد مصادیق ذکر شده در ماده فوق حصری نباشد و جنبه تمثیلی دارد؛ به عبارت دیگر، قانونگذار چند نمونه از موارد نفقه را مثال زده است که با توجه به شرایط خانواده و فرزند، موارد دیگری برای نفقه وجود داشته باشد. به هر حال، می‌توان گفت که نفقه، همه نیازمندی‌های متعارف یک فرد برای گذران زندگی را شامل می‌شود، البته با در نظر گرفتن استطاعت مالی پرداخت کننده نفقه.
آیا هزینه تحصیل هم جزء نفقه محسوب می‌شود؟
قانون در این خصوص ساکت است ولی به نظر می‌رسد هزینه تحصیل تا مقطعی که تحصیل فرزندان اجباری است، جزء نفقه محسوب می‌شود؛ اما اگر فرزندی بخواهد در دانشگاه تحصیل کند که اجباری برای پدر و مادر او برای پرداخت هزینه تحصیل نیست.
بر طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، نفقه فرزند بر عهده پدر است و بعد از فوت پدر یا عدم توانایی مالی او بر عهده جد پدری است؛ اما اگر نه پدر و نه جد پدری تمکن مالی نداشته باشند، نفقه بر عهده مادر خواهد بود.
ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی: «نفقه اولاد بر عهده پدر است، پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق، به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب؛ در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها، نفقه بر عهده مادر است. هرگاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد، با رعایت الاقرب فالاقرب، به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است و اگر چند نفر از اجداد و جدات مزبور از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.»
در تعیین میزان نفقه فرزند مشترک معمولاً دادگاه‌های خانواده موضوع را به کارشناس ارجاع می‌دهند و کارشناس با تماس با والدین طفل و پرسیدن سوال‌های در خصوص شرایط زوجین و فرزند مشترک و وضع مالی پدر، میزان نفقه مورد نیاز فرزند را مشخص می‌کند که این میزان برای همه یکسان نیست. بدیهی است زندگی در شهر، روستا، شهرهای بزرگ و کوچک، سطح تحصیلات، شغل و محل زندگی زوجین در میزان نفقه تأثیرگذار است. شخصی که تمکن مالی کافی دارد باید لباس، غذا، مسکن و سایر خدمات مورد نیاز نفقه را متناسب با وضعیت مالی خود تهیه کند.
بر خلاف زوجه که می‌تواند نفقه معوقه خود را در صورت استحقاق و پرداخت نکردن از زوج دریافت کند، در نفقه فرزند، نفقه گذشته قابل مطالبه نیست و صرفاً پرداخت نفقه ناظر به آینده خواهد بود.
ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی: “زوجه در هر حال می‌تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتاز بوده و در صورت افلاس یا ورشکستگی شوهر، زن مقدم بر غرامت خواهد بود؛ اما اقارب فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند.”
پرداخت نفقه تا چه سنی می‌بایستی ادامه پیدا کند؟
در این مورد نیز قانون ساکت است، اما جواب این است که بر طبق ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم سازد؛ و این ملاک تصمیم‌گیری قضات در این خصوص است. با توجه به عرف، فرزندان پسر پس از ۱۸ سالگی و اتمام دوره خدمت سربازی، اگر توانایی کار داشته باشند، مستحق دریافت نفقه نمی‌باشند؛ اما در مورد فرزندان دختر، رویه بر این است که اگر آن دختر مشغول به شغلی نباشد، پرداخت نفقه او تا زمان ازدواج بر عهده پدر و با شرایط گفته شده، بر عهده جد پدری و یا مادر است.
اما نپرداختن نفقه فرزند در صورت تمکن مالی، جرم نیز محسوب می‌شود. بر طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، مجازات نپرداختن نفقه افراد واجب‌النفقه مثل فرزند، حبس تعزیری درجه شش می‌باشد (۶ ماه تا ۲ سال حبس).
حتی نپرداختن نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی و یا کودکان تحت سرپرستی هم، مشمول مجازات این ماده است.
نحوه مطالبه نفقه به این صورت است که اگر فرزند دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال باشد، به استناد ماده ۶ قانون حمایت خانواده، کسی که طفل را نگهداری می‌کند مثل مادر، می‌تواند برای نفقه او به طرفیت پدر اقامه دعوی کند. از فاصله سنین مذکور تا ۱۸ سال تمام نیز، در صورتی که حکم رشد از دادگاه گرفته شده باشد، فرزند می‌تواند بر علیه پدر یا هر شخص دیگری که پرداخت نفقه بر عهده اوست، اقامه دعوی کند؛ اما اگر حکم رشد از دادگاه گرفته نشده باشد، تا پایان ۱۸ سالگی تمام یعنی تا اول نوزده سالگی، فرزند نمی‌تواند به تنهایی اقامه دعوی کند.
اگر کار زوجین (پدر و مادر) به طلاق بیانجامد، بر طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه مکلف است ضمن رای تکلیف حضانت و هزینه‌های حضانت که ظاهراً منظور نفقه فرزند مشترک است، را تعیین تکلیف کند یا به صورت توافق زوجین بر سر نفقه هزینه فرزند و یا در صورت اختلاف، به وسیله کارشناس هزینه (نفقه) فرزند مشخص می‌گردد. در طلاق توافقی هم، زوجین نسبت به همه چیز می‌بایستی توافق داشته باشند، از جمله نفقه فرزند مشترک که می‌تواند با توافق بر عهده پدر باشد یا مادر و مقدار نفقه هم مشخص گردد. البته می‌توان میزان نفقه فرزند مشترک را به بعد از طلاق توافقی و انجام کارشناسی توسط دادگاه موکول کرد، حتی امکان دارد در صورت اختلاف بر سر میزان نفقه، زوجین از دادگاه رسیدگی کننده به طلاق توافقی بخواهند که کارشناس میزان نفقه را تعیین کند.
هر حکمی که دادگاه در خصوص میزان نفقه فرزند صادر کند، با تغییر شرایط می‌توان تقاضای تعدیل آن را از دادگاه درخواست کرد. فرض کنید زنی از بابت نفقه فرزند مشترک به طرفیت شوهر (پدر) دادخواست مطالبه نفقه تقدیم دادگاه کرده باشد و در نهایت دادگاه پس از رسیدگی و کارشناسی، زوج را به پرداخت ماهانه پانصد هزار تومان نفقه فرزند محکوم کند. اما پس از مدتی بدیهی است که با توجه به شرایط جامعه و تورم، قیمت اجناس افزایش می‌یابد و پانصد هزار تومان در طول زمان از قدرت خریدش کاسته می‌شود. در اینجا، زوجه می‌تواند از دادگاه با دادن دادخواست و آوردن دلیل، تعدیل نفقه را درخواست کند.
دریافت مشاوره
اگر در مورد موضوع نفقه فرزند مشترک نیاز به مشاوره حقوقی دارید، می‌توانید با موسسه وکیل من تماس بگیرید. تیم وکلای ما با تجربه و متخصص در حوزه حقوق خانواده آماده است تا شما را در مسائل مرتبط با طلاق و حقوق خانواده راهنمایی کنند.
درخواست طلاق به دلیل خیانت همسر یک مسئله حساس است و نیازمند روشن‌بینی و شناخت دقیق قوانین است. وکلای ما با دانش و تخصص در این حوزه، آماده‌اند به سوالات شما پاسخ دهند و راهنمایی لازم را در مورد فرآیند طلاق، حقوق مالی، نگهداری حضانت کودکان و سایر مسائل مرتبط با شما کنند.
جهت دریافت مشاوره حقوقی رایگان و تعیین وقت ملاقات با وکیل ما، می‌توانید با شماره تماس ۸۷۲۰ ۶۰۰ ۰۹۱۲ تماس حاصل فرمایید یا به بخش تماس وکیل من مراجعه کنید.
اطمینان داشته باشید که اطلاعات شما به صورت محرمانه و محافظت شده تلقی و پردازش می‌شود. تیم ما به هدف کمک به شما در تصمیم‌گیری بهتر و دستیابی به حل مسائل خانوادگی شما، با شما همراه خواهد بود.