هنگامی که فردی فوت می کند اموال او براساس قانون بین وراث تقسیم می گردد، اما برای اینکه هریک از وراث بتوانند سهم الارث خود را دریافت نموده و در آن تصرف کنند، ابتدا باید در دادگاه تعداد وراث و سهم الارث هر کدام از آن ها بررسی و مشخص گردد. به عبارتی به انجام فرآیند تشخیص تعداد نفرات وارث توسط مراجع ذیصلاح به این جهت که بعد از فوت شخص تعیین شود که چه افرادی از او ارث می برند انحصار وراثت گفته می شود. پس از بررسی در مورد این موضوع دادگاه تصدیق انحصار وراثت را صادر می نماید و به عنوان گواهی نامه ای در اختیار هر یک از وراث قرار می دهد. براساس قانون و در حقوق ایران انحصار وراثت عبارت است از تعیین نمودن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذیصلاح. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انحصار وراثت، مسائل مهم در مورد ارث، گواهی انحصار وراثت، مالیات بر ارث و… ادامه این مطلب را مطالعه نمایید.
مسائل مهم در رابطه با ارث
هر شخص در زمانی که فوت می کند امکان دارد اموالی داشته باشد که پس از فوت ایشان به وراث انتقال داده می شود. اما وراث می بایست ابتدا گواهی انحصار وراثت را از مراجع ذیصلاح دریافت نموده و سپس ماترک (مال و اموال) متوفی را بین خود تقسیم نمایند. به این ماترک یا مال و اموال که از متوفی به وارث می رسد ارث می گویند. وراث تا زمانی که گواهی انحصار وراثت را دریافت نکرده باشند نمی توانند بر اموال متوفی دخل و تصرفی داشته و یا تنظیم سند به نام خود نمایند. اما با گرفتن وکیل می توانند راحت تر گواهی انحصار وراثت را دریافت کنند. کمک گرفتن از یک وکیل خوب در این زمینه علاوه بر اخذ گواهی انحصار وراثت، در مواقعی که اختلافاتی بین وراث بوجود می آید نیز برای شما مفید است. از فوایدی که گرفتن وکیل در روند انحصار وراثت دارد می توان به کمتر شدن مدت زمان تقسیم ارث، دریافت گواهی انحصار وراثت توسط وکیل، برطرف نمودن و حل اختلافات میان وراث با علم به قوانین، پرداخت مالیات بر ارث به دارایی توسط وکیل، عدم نیاز به حضور وراث در شورای حل اختلاف یا اداره دارایی، امکان انتقال یا فروش سهم هر یک از ورثه به ورثه دیگر توسط وکیل اشاره نمود.
مسائل مهم در رابطه با گواهی انحصار وراثت
با فوت هر شخص می بایست تکلیف اموال و دارایی های وی و تعداد ورثه و میزان سهم الارث هر کدام و همچنین در صورت داشتن وصیت نامه چگونگی اجرای آن معلوم گردد، تمام این مراحل توسط مراجع قانونی بررسی شده و توسط گواهی انحصار وراثت صادر می گردد. زمانی که شخص فوت می کند برای صدور گواهی فوت ابتدا فوت شخص در رایانه توسط اداره ثبت احوال ثبت شده و شناسنامه وی باطل می گردد. این موضوع موجب می شود تمامی اموال متوفی به وراث او منتقل شوند. اما برای اینکه هر یک از وراث امکان مطالبه و تصرف در سهم الارث خود را داشته باشند ابتدا می بایست روند انحصار وراثت انجام شود و دادگاه در این خصوص گواهی انحصار وراثت صادر نماید. امور مربوط به تقسیم ارث را نمی توان به صورت توافقی و بدون دریافت گواهی انحصار وراثت انجام داد برای فروش یا تقسیم اموال حتما می بایست از شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت دریافت نمایید و همچنین مالیات بر ارث را نیز پرداخت کنید.
چه کسانی از متوفی ارث می برند؟
به طور کلی افراد به دو دلیل وارث یکدیگر شناخته می شوند، نسب و سبب. برای مثال زن و شوهر به علت داشتن رابطه سببیت وارث یکدیگر هستند و خانواده و نزدیکان مانند مادر، فرزند و… به دلیل رابطه نسبیت از یکدیگر ارث می برند. اما آیا تمام بازماندگان از متوفی وارث او هستند؟ خیر، در خصوص ارث بردن از متوفی ترتیبی وجود دارد که در صورت زنده نبودن یا نداشتن افراد درجه نخست ارث به نفرات دیگر تعلق می گیرد. به طور واضح تر اطرافیان متوفی براساس میزان نزدیکی شان به وی در درجاتی قرار داده می شوند و ارث نیز با توجه به این درجات به افراد تعلق می گیرد. در درجه نخست پدر، مادر و فرزندان و در درجه دوم فرزندِ فرزند قرار دارند، اما در صورتی که متوفی هیچکدام از این افراد را نداشته باشد در درجه بعدی پدربزرگ، مادر بزرگ، خواهر و برادر و پس از آن ها نیز اجداد پدربزرگ و مادر بزرگ و فرزندانِ خواهر و برادر قرار خواهند گرفت. باز هم در صورت زنده نبودن یا نداشتن این وراث در نهایت ارث به عمه ها، عموها، دایی ها، خاله های متوفی و اولاد آن ها و یا عمه ها، عموها، دایی ها، خاله های پدر و مادر متوفی و اولاد آن ها خواهد رسید. اما این نکته را در نظر داشته باشید که علاوه بر موارد ذکر شده زن و شوهر همیشه از یکدیگر ارث می برند و نه سایرین می توانند مانع ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر شوند و نه زن و شوهر می توانند سایر افراد را از ارث محروم نمایند.